Στην Ζ' Ευχή της Ακολουθίας της θείας Μεταλήψεως, δεόμαστε: Κύριε, γνωρίζεις το πλήθος των αμαρτιών μου, βλέπεις και τα τραύματα που προκάλεσαν στην ψυχή μου· αλλά γνωρίζεις και την πίστη, βλέπεις και την προθυμία, ακούς και τους στεναγμούς μου. Δεν σου ξεφεύγει τίποτε Θεέ μου και Λυτρωτά μου, ούτε μια σταγόνα δακρύων δεν μένει από Σένα απαρατήρητη!
Η έννοια ότι ο Θεός βλέπει στα βάθη της καρδιάς του κάθε ανθρώπου, απαντάται σε πολλά σημεία της Αγίας Γραφής, καθώς επίσης και στην Ορθόδοξη λατρεία μας:
- Ο Προφήτης Ιερεμίας λέγει ότι ο Θεός μόνον γνωρίζει την καρδιά του ανθρώπου (βλ. Ιερεμ. 17,10 [17,6]).
- Ο Ψαλμωδός: Θεέ μου, Συ γνωρίζεις και εξετάζεις τις καρδιές (όπου εδρεύουν οι επιθυμίες) και τους νεφρούς (με τα συναισθήματα) των ανθρώπων (βλ.Ψαλμ. 7,10.)
- Ο Απόστολος Πέτρος στην Αποστολική Σύνοδο της Ιερουσαλήμ, επικαλείται αυτή την ιδιότητα του Θεού, του καρδιογνώστη, για να πείσει τους συνέδρους πως ο Θεός, που γνωρίζει τις καρδιές των ανθρώπων, έδωσε σημάδι ότι και οι πρώην ειδωλολάτρες μπορούν να σωθούν, όπως και οι Ισραηλίτες (βλ. Πράξ. 15,8).
- Οι Απόστολοι και οι πρώτοι Χριστιανοί της Ιερουσαλήμ, στη σύναξή τους, για να εκλέξουν ένα νέον Απόστολον που θα έπαιρνε τη θέση του προδότη Ιούδα, άρχισαν την προσευχή τους με αυτά τα λόγια: "Σύ Κύριε, καρδιογνῶστα πάντων, δείξε μας ποιόν από τους δύο διάλεξες να αναλάβει τη θέση στο λειτούργημα και στην αποστολή που εγκατέλειψε ο Ιούδας..." (Πράξ. 1,24-25).
- Η Εκκλησία μας χρησιμοποιεί τον όρον "Καρδιογνώστης" στις ευχές και στους ύμνους της κοινής λατρείας μας, όπως στο Μέγα Απόδειπνον: "Καρδιογνῶστα φεῖσαι τῶν ψυχῶν ἡμῶν" (Ευχή, μετά τό "Κύριε τῶν δυνάμεων...").
Ο Θεός, λοιπόν, ως Παντογνώστης είναι και καρδιογνώστης και γνωρίζει καλύτερα και από εμάς τους ίδιους τα βάθη της καρδιάς μας. Δεν υπάρχει τίποτε μυστικό από τον Θεό. Όμως, αυτή τη γνώση των καρδιών μας ο Κύριός μας την χρησιμοποιεί αποκλειστικά και μόνον για τήν ωφέλειά μας, για το καλό μας, όπως το βλέπουμε σε πολλά περιστατικά, και στην περίπτωση της Σαμαρείτιδας γυναίκας.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αναφέρει ότι ο Ιησούς κουρασμένος από την πεζοπορία, κάθισε κοντά στο πηγάδι του Ιακώβ. Οι Μαθητές Του είχαν πάει στην πόλη να αγοράσουν τρόφιμα. Έρχεται μια γυναίκα από τη Σαμάρεια να βγάλει νερό. Στον διάλογο που ακολούθησε ο Ιησούς της φανέρωσε ότι ήξερε την παράνομη συμβίωσή της. Γιατί; Όχι για να την προσβάλει, αλλά για να τη βοηθήσει να πιστέψει, ότι είναι αυτός είναι ο Μεσσίας, και να βρει τη σωτηρία της, όπως και έγινε. Και σώθηκε, όχι μόνον η ίδια η Σαμαρείτιδα, (η γνωστή αργότερα Ισαπόστολος Φωτεινή) αλλά και τα παιδιά της και τα αδέρφια της και πλήθος άλλων ανθρώπων (βλέπ. Ιωάν. 4,6 εξής).
Κατά παρόμοιον τρόπον συμπεριφέρθηκε ο Κύριος και στον Παράλυτον της Βηθεσδά. Την ώρα που τον θεράπευσε θαυματουργικά, και πλήθος κόσμου ήσαν γύρω τους, ο Κύριος δέν έκανε καθόλου λόγο για την προηγούμενη αμαρτωλή ζωή του ταλαίπωρου εκείνου ανθρώπου. Επειδή όμως ήθελε να τον προφυλάξει στο μέλλον από τις αμαρτίες, που τον είχαν φέρει σε κατάσταση παραλυσίας, όταν αργότερα ιδιαιτέρως ο Ιησούς συνάντησε τον θεραπευμένον πρώην παράλυτο τον συμβούλεψε: "Βλέπεις, έχεις γίνει καλά· από εδώ κα πέρα μην αμαρτάνεις, για να μή πάθεις τίποτα χειρότερο" (Ιωάν. 5,14).
Ερμηνεύοντας οι Άγιοι Πατέρες τα λόγια αυτά του Κυρίου: πρόσεχε "για να μη πάθεις τίποτα χειρότερο" λένε ότι, το χειρότερο που θα μπορούσε να πάθει ο θεραπευμένος Παράλυτος δεν θα είχε σχέση μόνον με την σωματική του υγεία, αλλά και με το αιώνιο μέλλον του. Διότι, όσο ζούμε στη γη αυτή, ο Κύριος μας δίνει πλείστες ευκαιρίες για να βελτιώσουμε την πνευματική μας κατάσταση, να προστατευόμαστε αλλά και να καθαριζόμαστε από την αμαρτία. Όμως, αν μέχρι το τέλος της επίγειας ζωής μας, δεν φροντίσουμε να ζούμε με πνεύμα μετανοίας, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, η μελλοντική κατάστασή μας θα είναι αξιοθρήνητη. Διότι, κατά την ημέρα της Παγκόσμιας Κρίσης, όλες οι αμαρτίες μας, που δεν έχουμε εξομολογηθεί και δεν έχουν συγχωρεθεί, θα αποκαλυφθούν ενώπιον όλων, Αγγέλων και ανθρώπων. Και τότε οι συνέπειες θα είναι ολέθριες και αιώνιες. Αυτό είναι το χειρότερο που μπορεί να πάθει ο άνθρωπος· χειρότερο και από τις πιό οδυνηρές ασθένειες που ταλαιπωρούν τους ανθρώπους στη ζωή αυτή.
Αγαπητοί μου αδελφοί και αδελφές, όταν έχουμε συνεχώς την αίσθηση ότι, το ακοίμητο μάτι του Θεού βλέπει τα βάθη της καρδιάς μας και γνωρίζει τα πάντα, ασφαλώς αισθανόμαστε την ανάγκη να μη αφήνουμε τίποτε το βλαβερό και ακάθαρτο να εισέρχεται μέσα μας. Αντίθετα η αίσθηση αυτή θα μας παρακινεί να καλωπίζουμε την κάρδιά μας με κάθε αρετή που ευαρεστεί το Θεό.
Συγχρόνως, για ό,τι δυσάρεστο μας συμβαίνει δεν θα έχουμε καμμία αγωνία. Ο φιλάνθρωπος Κύριος, που βλέπει τα βάθη της καρδιάς μας, γνωρίζει την αγάπη μας προς Αυτόν, την επιθυμία μας να ζούμε κατά το θέλημά Του και όλον τον πνευματικό μας αγώνα για να είμαστε ευάρεστοι ενώπιόν Του. Επομένως, όταν συμβαίνει να πέφτουμε σε κάτι, με κατανόηση στην ανθρώπινη αδυναμία μας θα μας αντιμετωπίζει και θα μας ενισχύει ώστε και πάλι να στεκόμαστε στα πόδια μας και να προχωρούμε.
Ας ευπρεπίζουμε συνεχώς την καρδιά μας, ώστε ο Κύριός μας, βλέποντας την, να ευαρεστείται να κατοικεί μέσα μας. Αμήν.